Η Καβαλιώτισσα αρχιτέκτων και συγγραφέας, Σαπφώ Αγγελούδη-Ζαρκάδα «αποχαιρετάει» τον πρωτοπόρο και πολυβραβευμένο Έλληνα αρχιτέκτονα, Αλέξανδρο Τομπάζη, ο οποίος «έφυγε» από τη ζωή σε ηλικία 85 ετών.
Ο Αλέξανδρος Τομπάζης υπηρέτησε με πάθος τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική. Το αρχιτεκτονικό γραφείο του επιλέχθηκε να συνεργαστεί με αυτό του Βρετανού Ντέιβιντ Τσίπερφιλντ για την αναβάθμιση και την επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.
Γεννημένος στις Ινδίες το 1939, μετακόμισε με την οικογένειά του στην Ελλάδα το 1947. Ήταν αριστούχος απόφοιτος της Ανωτάτης Σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π.(1962). Στο Πολυτεχνείο, μάλιστα, είχε δάσκαλο ζωγραφικής τον Νικόλαο Χατζηκυριάκο-Γκίκα από τον οποίο και μυήθηκε στην τέχνη αυτή την οποία αγάπησε βαθιά.
Από το 1964 έως το 1966 εργάστηκε ως επιστημονικός βοηθός του Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη, όπου ασχολήθηκε με θεωρητικές μελέτες και έρευνα. Το 1963 ίδρυσε το Γραφείο Μελετών «Αλέξανδρου Ν. Τομπάζη» αναλαμβάνοντας και υλοποιώντας έργα στην Ελλάδα, αλλά και σε Πορτογαλία, Ολλανδία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουκρανία, Κύπρο, Ντουμπάι, Άμπου Ντάμπι, Ομάν και Κίνα.
Υπέρμαχος της απλότητας, αλλά φανατικός θιασώτης του τεχνολογικού νεωτερισμού και της αρχιτεκτονικής που βρίσκεται σε αρμονία με το κλίμα ο Αλέξανδρος Τομπάζης σχεδίασε εξαιρετικά κτίρια, δημόσια και ιδιωτικά. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν ο περίφημος ρωμαιοκαθολικός ναός της Αγίας Τριάδας στη Φάτιμα της Πορτογαλίας, η Ευαγγελική Σχολή στη Νέα Σμύρνη, η επέκταση του Αρχαιολογικού Μουσείου Δελφών, το Ιατρικό Κέντρο Αθηνών στο Μαρούσι κ.ά. Εντυπωσιακές κατοικίες, κτίρια γραφείων και εκπαίδευσης, νοσοκομεία, αλλά και τόποι λατρείας φέρουν την πολύτιμη αρχιτεκτονική υπογραφή του.
Στράφηκε στον βιοκλιματικό σχεδιασμό από την δεκαετία του ’70 και έπειτα εφαρμόζοντάς τον σε κατασκευές μεγάλης κλίμακας.
Είχε τιμηθεί σε περισσότερους από 95 πανελλήνιους διαγωνισμούς με πρόσκληση και σε 15 διεθνείς διαγωνισμούς, ενώ το σημαντικό έργο του συνεχίζει η κόρη του, Δέσποινα Τομπάζη.
Μνήμης χάριν
Της Σαπφούς Αγγελούδη-Ζαρκάδα
Αλέξανδρος Ν. Τομπάζης (Καράτσι, 10 Απριλίου 1939-Αθήνα, 24 Ιουνίου 2024) αρχιτέκτων ΕΜΠ.
Κι έτσι, έχω φτιάξει στον νου μου -σαν ιδανικό που θα ήθελα να αγγίξω- την εικόνα μιας όμορφης καμηλοπάρδαλης. Γιατί έχει τέσσερα πόδια που πατούν στη γη. Δεν πετά ώστε να μην προλαβαίνει να αφομοιώνει. Καμμιά φορά μπορεί να μοιάζει σαν να έχει ακόμη και κάποια αστάθεια. Αλλά πατά σταθερά. Έχει το χρόνο να απορροφά τις ουσίες της γης, τις ανάγκες και την πραγματικότητα, είτε αυτή είναι η λάσπη είτε το ανθόσπαρτο λιβάδι, χωρίς να το ισοπεδώνει με το βάρος της. Παράλληλα έχει το κεφάλι της ψηλά στον ουρανό. Εκεί βρίσκει και την τροφή της, δεν έχει ανάγκη να σκύψει. Βλέπει μακριά, έχει όραμα, όπως πρέπει να έχουμε κι εμείς και η τροφή μας να είναι πιο πνευματική, πιο άυλη. Και τέλος, κάπου στο μεταξύ έχει και μια καρδιά, γιατί αρχιτεκτονική χωρίς καρδιά δεν πιστεύω ότι μπορεί να υπάρξει. (Αλ. Ν. Τομπάζης, Η όμορφη καμηλοπάρδαλη…, Αθήνα 2008).
Το πιο συναρπαστικό κείμενο για το μέσα και το έξω ενός κόσμου που πιστεύει στην ατομική ευθύνη, στη συνεννόηση, στην κοινή ευτυχία, ένα πραγματικό μανιφέστο για τον κάθε αρχιτέκτονα.
Καληνύχτα κ. Τομπάζη, μας άνοιξες νέους δρόμους, μας φώτισες παλιούς ξεχασμένους. Θα σε έχουμε ως παράδειγμα…