Του Χρήστου Κούτρα
Πώς «συνομιλεί» η ζωγραφική με τη γλυπτική; Το ερώτημα παρέχει περιθώριο για πολλές θεωρητικές κατασκευές, ωστόσο, στην προκείμενη περίπτωση, συνοψίζεται περιεκτικά στη «σχέση» που συνδέει τον Κωνσταντίνο Καμαργιάνη με τον Γεώργιο Αγάλλου.
Η «συνομιλία» αυτή δεν είναι εκ πρώτης εμφανής στα ίδια τα έργα τέχνης· καθίσταται όμως διαυγέστερη όταν συνομιλεί κανείς με τους δυο τους, ιδίως γύρω από τα μεγάλα ερωτήματα περί Τέχνης. Εκεί, αντιλαμβάνεται πως με κάποιον τρόπο συμμετέχει ο ένας στην τέχνη του άλλου, αλληλοσυμπληρούμενοι, αλληλοεμπνεόμενοι.
Η ζωγραφική του Καμαργιάνη είναι μία φαντασιακή αναπαράσταση της σύγχρονης πραγματικότητας, μία συλλογή από απλά που, στους συνειρμούς που γεννούν, βρίσκουν θέση τα σημαντικά. Μία συνύπαρξη σκούρων και γκρίζων ζωνών της καθημερινότητας με φωτεινές αχτίδες αυτής. Άλλωστε, όπως τον προσδιορίζει ο Αγάλλου, «πρόκειται για μεγάλο κολορίστα».
Στα σχέδια του Καμαργιάνη συνοψίζεται το αντιφατικό που ενυπάρχει στην ίδια τη φύση των πραγμάτων. Η «ασχήμια» ενός εγκαταλελειμμένου κτίσματος που, σε μία δεύτερη ανάγνωση, κρύβει την παρηγοριά της ανθρώπινης παρουσίας. Η θλίψη της φθοράς αλλά και εν τέλει η ανακουφιστική συμφιλίωση με το αναπόφευκτο αυτής. Η ανθρώπινη παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον, η οποία ενέχει παράλληλα τη βαρβαρότητα και τον πολιτισμό ως δύο όψεις της ίδιας ακριβώς δραστηριότητας. Η ελπίδα και η απόγνωση που, άλλωστε, συνοψίζουν το μεγάλο ερώτημα της ζωής.
Η γλυπτική του Αγάλλου είναι μία άλλη περίπτωση. Η διαχρονία της μαρμαρογλυπτικής τέχνης είναι παρούσα, ταυτόχρονα με μία εντελώς νέα ανάγνωσή της. Δύο είναι οι βασικές θεματικές: Οι μάσκες-προσωπεία από τη μια, και οι ζωικές μορφές από την άλλη. Οι σουρεαλιστικές ανθρώπινες μορφές που λαμβάνουν τα πετρώματα κάτω από τα τραχιά, επιτήδεια δάχτυλά του, διχάζουν. Μειδιούν; Χλευάζουν; Ξαφνιάζονται; Αναρωτιούνται; Άνθρωποι ή μάσκες; Πρόσωπα ή προσωπεία;
Αντίθετα, τα έργα που εμπνέονται από το ζωικό βασίλειο, όπως οι πελεκάνοι ή τα κεφάλια των αλόγων, είναι πιο καθαρά, πιο διαυγή, όπως άλλωστε είναι και στον πραγματικό κόσμο. Τα έργα του Αγάλλου έχουν μία αχρονικότητα. Δεν τοποθετούνται στον χρόνο και με κάποιον τρόπο αυτό τους προσδίδει μία ιδιαίτερη διάσταση. Η θεματολογία αλλά και η ίδια η τέχνη του Αγάλλου είναι, με τα λόγια του ιδίου, «λαϊκή», με την πρωταρχική έννοια του όρου· η τέχνη, δηλαδή, που επαναφέρει στον κόσμο, στους πολλούς, το υψηλό με τρόπο απολύτως κατανοητό και προσιτό.
Αυτό που ενώνει το έργο των δύο είναι ο δρόμος. Ο κοινός δρόμος της αναζήτησης, της ανακούφισης της υπαρξιακής αγωνίας μέσω της Τέχνης· ένας δρόμος που καλούμαστε για λίγο να βαδίσουμε και εμείς μαζί τους, συνδιαλεγόμενοι με το έργο τους…
Όσο κοιτώ το υλικό, όσο θυμάμαι τις κουβέντες που αντάλλαξα στη σύντομη γνωριμία μου με τους καλλιτέχνες –ίσως και λόγω της έλλειψης εξειδικευμένων γνώσεων που μου στερεί την επιτήδευση, αλλά μου προσφέρει περιθώριο για αυθορμητισμό– καταλήγω στο ότι το λεγόμενο «στιλ» του καλλιτέχνη δεν είναι ταλέντο ανεξάρτητο από αυτή την εσώτατη ποιότητα του ανθρώπου· ακόμα λιγότερο, είναι δεξιοτεχνία. Το στιλ είναι ο αντικατοπτρισμός του εσωτερικού ύφους, της υφής της προσωπικότητας. Ή, όπως το έθεσε ο Georges-Louis Leclerc de Buffon: “Les choses sont hors de l’ homme, le style est de l’ homme même”.
Αυτό βλέπω στα έργα τους.
Δεν γνωρίζω εάν υπάρχει κάποια συμπτωματική ετυμολογική συγγένεια μεταξύ του επιθέτου του ενός εκ των καλλιτεχνών, του Γεώργιου «Αγάλλου», με το αντικείμενο της τέχνης του, καθώς το επίθετό του μοιάζει να σχηματίζεται από έναν –ποιητική αδεία– δεύτερο ενικό της προστατικής του ρήματος «Αγάλλομαι», από το οποίο άλλωστε προκύπτουν και τα αντικείμενα της τέχνης του. Είτε ναι είτε όχι, φαίνεται δύσκολο να αντισταθεί κανείς σε αυτή την προτροπή του να νιώσει «αγαλλίαση» στη θέα των εκθεμάτων αμφοτέρων.
O Χρήστος Κούτρας είναι δικηγόρος
Η έκθεση των Γιώργου Αγάλλου και Κώστα Καμαργιάνη «Curving Narratives» φιλοξενείται από την Πέμπτη 1 έως και την Πέμπτη 15 Αυγούστου 2024 στην Αστική Φάρμα του Τσαλαπετεινού [ πλατεία Καραολή ] στην Καβάλα.